ĐỒNG THUẬN VỀ VIỆC XEM XÉT PHẪU THUẬT BỆNH NHÂN ĐỘNG KINH KHÁNG TRỊ
Các khuyến nghị được các chuyên gia đồng thuận đưa ra thông qua quy trình Delphi do Ủy ban phẫu thuật của Liên đoàn quốc tế chống động kinh (ILAE) thiết kế:
-Tất cả bệnh nhân bị động kinh (70 tuổi trở xuống) nên được xem xét việc phẫu thuật ngay khi xác định tình trạng động kinh của họ là kháng thuốc.
-Nên chuyển bệnh nhân lớn tuổi bị động kinh kháng thuốc không có chống chỉ định phẫu thuật đến trung tâm phẫu thuật động kinh.
-Nên chuyển những bệnh nhân không bị co giật khi dùng 1-2 loại thuốc chống động kinh nhưng có thương tổn ở não và thương tổn này không nằm ở vùng vỏ não chức năng đến trung tâm phẫu thuật động kinh.
-Không nên xem xét việc phẫu thuật cho những bệnh nhân lạm dụng chất gây nghiện và không hợp tác với điều trị.
Các đồng thuận nói trên được xem xét nhằm giúp bệnh nhân động kinh kháng trị thuốc có thể được phẫu thuật. Phẫu thuật động kinh giúp đảo ngược biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh động kinh, đó là tử vong. Bằng chứng khoa học cho thấy động kinh không được kiểm soát sẽ làm gia tăng nguy cơ tử vong và phẫu thuật động kinh giúp giảm tỷ lệ này. Nghiên cứu so sánh tỷ lệ tử vong ở 1006 bệnh nhân động kinh được điều trị bằng phẫu thuật với 104 bệnh nhân không được điều trị bằng phẫu thuật cho thấy những người đã phẫu thuật có tỷ lệ tử vong thấp hơn (8,6 trên 1000 người/năm) so với bệnh nhân không phẫu thuật (25,3 trên 1000 người/năm). Một nghiên cứu gần đây báo cáo kết quả ở 590 bệnh nhân động kinh được phẫu thuật và so sánh với nhóm gồm 122 bệnh nhân không phẫu thuật cho thấy tỷ lệ tử vong giảm ở nhóm bệnh nhân được phẫu thuật.
Việc giới thiệu bệnh nhân đến trung tâm động kinh để xem xét khả năng phẫu thuật không đồng nghĩa với việc chắcchắn bệnh nhân sẽ được phẫu thuật động kinh. Nhưng các trung tâm động kinh sẽ cung cấp một loạt các phương pháp chẩn đoán và điều trị chuyên biệt đem lại lợi ích cho bệnh nhân, ngay cả khi phẫu thuật không được thực hiện. Việc giới thiệu bệnh nhân đến các trung tâm động kinh sẽ giúp bệnh nhân được hưởng lợi từ việc chăm sóc bệnh động kinh toàn diện, cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm tỷ lệ tử vong. Việc mô tả đặc điểm bệnh động kinh tốt hơn ở các trung tâm động kinh cũng có thể giúp tối ưu hóa liệu pháp y tế và giải quyết các bệnh đi kèm về cơ thể, nhận thức, hành vi và tâm thần. Lợi ích quan trọng khác của việc giới thiệu bệnh nhân đến trung tâm động kinh là để chẩn đoánxác định. Một phần ba số bệnh nhân được cho là bị động kinh kháng thuốc khi được giới thiệu đến các trung tâm động kinh thực tế không bị động kinh (tức là tuyến trước chẩn đoán nhầm). Việc đo điện não đồ video ghi lại các cơn co giật giúp xác định nguyên nhân co giật do tâm thần (psychogenic nonepileptic seizures) (PNES) hay do động kinh thật sự. Tình trạng PNES không phải là động kinh và có liên quan đáng kể đến các biến chứng và tử vong. Chẩn đoán sớm và chính xác PNES sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện liệu pháp tâm lý, giúp ngưng sử dụng thuốc chống động kinh (vốn không cần thiết ở những bệnh nhân này). Song song đó, đối với những bệnh nhân bị động kinh, việc ghi lại các cơn động kinh tại phòng điện não đồ video giúp bác sỹ nắm được biểu hiện của bệnh nhân trong suốt cơnđộng kinh, là những thông tin rất quý cho việc xem xét phẫu thuật. Các lợi ích khác của việc đánh giá chuyên biệt là giúp xác định nguyên nhân và loại động kinh. Các tổn thương như xơ cứng hồi hải mã, u máu thể hang, hoặc u thần kinh đệm có thể cần can thiệp phẫu thuật sớm.
Mặc dù bằng chứng khoa học cho thấy phẫu thuật điều trị bệnh động kinh thùy thái dương ở người lớn và trẻ em cho có kết quả tốt hơn vượt trội so với thuốc chống động kinh về kiểm soát cơn co giật và cải thiện chất lượng cuộc sống, nhưng nhiều bệnh nhân vẫn chưa nhận thức đúng về giá trị của phẫu thuật động kinh nên đã từ chối phẫu thuật. Nghiên cứu cho thấy thời gian trung bình từ khi bị động kinh đến khi được phẫu thuật cắt bỏ thùy thái dương là hơn 20 năm (một khoảng thời gian quá lâu, lẻ ra bệnh nhân cần được phẫu thuật sớm hơn). Bệnh nhân bị động kinh trở nênkháng thuốc sau thời gian trung bình là 9 năm, và chúng ta cần thấy rằng trong gần 1 thập kỷ đó, bệnh nhân đã trải qua các cơn co giật gây ra các tác động bất lợi về khả năng nhận thức và tâm thần, gây hậu quả xấu về mặt tâm lý xã hội cho bệnh nhân, có thể gây ra chấn thương và tử vong. Chính vì thế, việc áp dụng những khuyến nghị đồng thuận xem xét phẫu thuật cho bệnh nhân động kinh sẽ giúp họ có cơ hội kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng cuộc sống.
BS. Trương Văn Trí lược dịch.
